Informacja na temat Umowy o zabezpieczeniu społecznym między Rzecząpospolitą Polską a Kanadą

W dniu 2 kwietnia 2008r. w Warszawie została podpisana Umowy o zabezpieczeniu społecznym między Rzecząpospolitą Polską a Kanadą oraz Porozumienie Administracyjne w sprawie stosowania tej Umowy.

Zakres podmiotowy Umowy:

Postanowienia Umowy będą miały zastosowanie do pracowników i osób pracujących na własny rachunek, podlegających ubezpieczeniu społecznemu na terytorium Polski lub Kanady, jak również do członków ich rodzin i innych osób uprawnionych, pozostałych po śmierci żywiciela rodziny.

Zakres przedmiotowy Umowy:

Po Stronie polskiej zakres przedmiotowy Umowy obejmuje przepisy dotyczące: świadczeń z tytułu niezdolności do pracy (renty inwalidzkie), starości (emerytury), śmierci (renty rodzinne, zasiłki pogrzebowe), wypadków przy pracy i chorób zawodowych (renty wypadkowe, jednorazowe odszkodowania).

Po Stronie Kanadyjskiej zakres przedmiotowy Umowy obejmuje postanowienia wynikające z Ustawy Zabezpieczenia Emerytalnego oraz ustanowionych zgodnie z nią przepisów prawnych oraz Planu Emerytalno-Rentowego Kanady oraz ustanowionych zgodnie z nim przepisów prawnych.

Podstawowe problemy, jakie rozwiązuje Umowa:

Podpisana Umowa - po wejściu w życie - rozwiąże dwa podstawowe problemy zgłaszane przez Polonię zamieszkałą w Kanadzie, a wynikające z dotychczasowego braku takiej umowy, tj.:

-   brak możliwości sumowania okresów ubezpieczenia przebytych w Polsce i Kanadzie w celu ustalenia prawa i wysokości emerytur i rent. Obecnie każde z państw bierze pod uwagę jedynie okresy ubezpieczenia przebyte na podstawie własnego ustawodawstwa i w efekcie liczna grupa Polonii zamieszkałej w Kanadzie nie może uzyskać prawa do tych świadczeń, ani przy zastosowaniu wyłącznie polskich lub wyłącznie kanadyjskich wewnętrznych przepisów ubezpieczeniowych, ani przy zastosowaniu zasady sumowania okresów ubezpieczenia - stanowiącej standard w tego typu dwustronnych umowach;

-   brak możliwości przekazywania do Kanady polskich świadczeń emerytalnych lub rentowych.

Uregulowania przewidziane w Umowie:

Umowa zapewnienia możliwą, dla obu Stron, koordynację systemów zabezpieczenia społecznego. Została ona oparta na międzynarodowych standardach obowiązujących w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, tj.:

-  zasadzie równego traktowania - zgodnie, z którą osoby objęte zakresem podmiotowym Umowy podlegają zobowiązaniom ustawodawstwa drugiej Strony i są uprawnione do świadczeń przewidzianych przez to ustawodawstwo na równi z obywatelami tej Strony;

-  zasadzie swobodnego transferu (eksportu) świadczeń - zgodnie, z którą świadczenia pieniężne nabyte na podstawie ustawodawstwa Polski lub Kanady nie podlegają zmniejszeniu, zmianie, zawieszeniu lub wstrzymaniu wyłącznie z uwagi na fakt, że osoba uprawniona do tych świadczeń ma miejsce zamieszkania na terytorium drugiej Strony. Oznacza to, że fakt zamieszkiwania w drugim państwie nie będzie miał żadnego wpływu na prawo i wysokość wypłacanych świadczeń, z wyłączeniem - w przypadku Polski - świadczeń przyznawanych w szczególnym trybie lub w drodze wyjątku;

-  zasadzie jedności stosowanego ustawodawstwa - zgodnie, z którą pracownik wykonujący pracę na terytorium Polski lub Kanady, w odniesieniu do tej pracy - w dziedzinie zabezpieczenia społecznego - będzie podlegał wyłącznie ustawodawstwu tej Strony na terytorium której wykonuje pracę;

-  zasadzie sumowania okresów ubezpieczenia - zgodnie, z którą następuje sumowanie okresów ubezpieczenia przebytych pod działaniem polskiego lub kanadyjskiego ustawodawstwa, które w myśl tego ustawodawstwa wymagane są do nabycia lub zachowania prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, a także do obliczania wymiaru tych świadczeń.

Przedstawiony projekt Umowy oprócz zapisów dotyczących wymienionych powyżej zasad koordynacyjnych zawiera także regulacje merytoryczne odnoszące się do poszczególnych dziedzin ubezpieczenia społecznego objętych zakresem przedmiotowym Umowy. Zawiera on uregulowania w zakresie:

a)     właściwego ustawodawstwa

W tym zakresie zasadą jest obowiązywanie w odniesieniu do danej pracy wykonywanej na terytorium Strony, ustawodawstwa tej Strony. Osoby, do których zastosowanie będą miały postanowienia Umowy, będą podlegały ustawodawstwu tego państwa, na terytorium którego pracują (wykonują pracę), przy czym art. 7 i 8 projektu Umowy wskazują pewne wyjątki od tej zasady podstawowej. Dotyczą one pracowników delegowanych oraz osób zatrudnionych w administracji państwowej.

b)     świadczeń emerytalno-rentowych

W tym zakresie projekt Umowy przewiduje, że uprawnienia do świadczeń emerytalno-rentowych będą ustalane z uwzględnieniem łączonych okresów ubezpieczenia przebytych w obydwu państwach, przy czym koszty tak ustalanych świadczeń będą obciążały instytucje ubezpieczeniowe Polski i Kanady proporcjonalnie do okresów ubezpieczenia przebytych w danym państwie. Wysokość tych świadczeń będzie ustalana według następujących zasad:

-        w przypadkach, gdy okresy ubezpieczenia przebyte tylko w jednym państwie dają prawo do emerytury lub renty w myśl przepisów obowiązujących w tym państwie, wówczas ubezpieczony otrzyma od instytucji tego państwa świadczenie wyliczone tylko na podstawie tych okresów ubezpieczenia, a instytucja drugiego państwa wypłaci część świadczenia, przyznaną za okresy ubezpieczenia przebyte w tym państwie. Wysokość przyznanej części świadczenia odpowiada sumie okresów ubezpieczenia przebytych w tym państwie do sumy okresów ubezpieczenia przebytych w obydwu państwach,

-        w przypadkach, gdy okresy ubezpieczenia przebyte w Polsce nie dają prawa
do polskiej emerytury lub renty oraz okresy ubezpieczenia przebyte w Kanadzie nie dają prawa do kanadyjskiej emerytury lub renty, każde z państw ustala prawo do świadczenia na podstawie sumy okresów ubezpieczenia przebytych w obydwu państwach i wypłaca je w wysokości odpowiadającej sumie własnych okresów ubezpieczenia do ich sumy uzyskanej w obydwu państwach.

Przykład: Pracownik przez okres 13 lat był ubezpieczony w Polsce. Następnie przez 12 lat był ubezpieczony w Kanadzie. Ogólny staż ubezpieczeniowy przed osiągnięciem wieku emerytalnego wynosi zatem 25 lat (13 +12). Jednakże okres 13 lat ubezpieczenia nie jest wystarczający dla nabycia prawa do emerytury. Dlatego też należy zastosować zasadę sumowania okresów ubezpieczenia. W związku z tym polska instytucja ubezpieczeniowa wyliczy emeryturę, tak jak gdyby pracownik miałby prawo do emerytury za 25 latach ubezpieczenia przebytych w Polsce i będzie wypłacać emeryturę w kwocie odpowiadającej faktycznemu okresowi ubezpieczenia przebytemu w Polsce, tj. 13/25. Natomiast instytucja kanadyjska będzie wypłacać 12/25 kwoty, do której pracownik miałby prawo w tym państwie po osiągnięciu 25 lat ubezpieczenia.

c)     świadczeń z tytułu wypadku przy pracy lub chorób zawodowych

Prawo do świadczeń z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej będzie ustalane zgodnie z ustawodawstwem, które miało zastosowanie w chwili zaistnienia wypadku lub w czasie wykonywania pracy, w wyniku której powstała choroba zawodowa. Jeżeli zatem w chwili wypadku dana osoba była ubezpieczona w Polsce, prawo do świadczeń zostanie rozpatrzone zgodnie z polskich przepisami obowiązującymi w zakresie wypadków przy pracy.

d)     zasiłków pogrzebowych

Prawo do zasiłku pogrzebowego będzie rozpatrywane i przyznawane zgodnie z polskim ustawodawstwem, natomiast prawo do świadczenia z tytułu śmierci będzie rozpatrywane i przyznawane  zgodnie z ustawodawstwem kanadyjskim.

Korzyści wynikające z zawarcia Umowy:

Związanie Polski umową z Kanadą z pewnością będzie korzystne ze względów społecznych i ekonomiczno-gospodarczych

Ze względów społecznych zawarcie polsko-kanadyjskiej umowy zabezpieczy interesy Polonii zamieszkałej w Kanadzie w zakresie nabywania prawa do świadczeń z zabezpieczenia społecznego, a przede wszystkim:

• pozwoli na uwzględnianie okresów ubezpieczenia przebytych w Kanadzie w celu ustalenia prawa i wysokości polskich świadczeń emerytalno-rentowych (i odwrotnie)

• pozwoli na transfer świadczeń osobom uprawnionym zamieszkałym na terytorium drugiej Umawiającej się Strony,

• ułatwi Polakom zamieszkałym w Kanadzie podejmowanie decyzji o powrocie do kraju, gdyż nie będzie już obaw o utratę prawa do uzyskanych już świadczeń kanadyjskich.

• Ze względów ekonomiczno-gospodarczych umowa może przyczynić się do rozwoju współpracy gospodarczej. Wraz z szybkim wzrostem polskiej gospodarki rośnie liczba możliwości inwestycyjnych dla kanadyjskiego sektora prywatnego. Takim inwestycjom - obok czynników typowo ekonomicznych - z pewnością będą sprzyjały postanowienia dotyczące właściwego ustawodawstwa, które eliminują podwójne opłacanie składek ubezpieczeniowych i dzięki temu mogą przyczynić się do poprawy współpracy gospodarczej między Polską i Kanadą.

Wejście w życie Umowy:

Przewiduje się, że wejście w życie Umowy - z uwagi na procedurę związaną z ratyfikacją - byłoby możliwe w IV kwartale 2008r. lub na początku roku 2009.

Zasady ustalania prawa do świadczeń objętych zakresem przedmiotowym Umowy oraz zasady ich wypłaty będą obowiązywały od dnia wejścia w życie Umowy. Postanowienia Umowy nie będą uzasadniały roszczeń o wypłatę świadczeń za okres przed jej wejściem w życie, ale okresy ubezpieczenia przebyte zgodnie z ustawodawstwem każdej ze Stron przed dniem wejścia w życie Umowy będą uwzględniane przy ustalaniu prawa i wysokości świadczeń przyznawanych na jej podstawie.

Po więcej informacji proszę skontaktować się z Polską Ambasadą w Kanadzie albo w lokalnym Konsulacie..
website: http://www.ottawa.polemb.net email: ottawa@polishembassy.ca