Pitseolak Ashoona
1904 - 1983
Pitseolak Ashoona
urodziła się w 1904 roku (niektóre przekazy mówią, że w 1907)
na wyspie Nottingham w cieśninie Hudson Strait (Northwest Teritories).
Dzieciństwo spędziła na wyspie Baffin przenosząc się z miejsca na
miejsce wraz z rodzicami, poznając tradycje i wierzenia Inuitów (Eskimosów).
Wczesna śmierć ojca z powodu nieznanej choroby zmusiła dziewczynę,
jeszcze prawie dziecko, do poślubienia młodego myśliwego, Ashoonę. Miała
z nim potem siedemnaścioro dzieci, z których przeżyło tylko pięcioro.
Reszta poumierała w dzieciństwie.
Dopóki żył jej mąż jakoś dawali sobie radę, on polując, ona zajmując
się dziećmi i "domem". Niestety, los obszedł się z nimi
okrutnie, Ashoona umiera, zostawiając Piseolak z małymi dziećmi
praktycznie bez środków do życia. Rodzina cierpiała skrajną nędzę,
znikąd pomocy. Młoda kobieta nie załamała się jednak. Od pobratymców
usłyszała, że Cape Dorset, niewielka dotąd osada, raptem zaczęł się
rozwijać i że tam może otrzymać pomoc. Nie namyślała się więc długo,
spakowała skromny dobytek i wyruszyła wraz z dziećmi do osady. Tu
spotyka Jamesa Hustona, administratora d/s Eskimosów, który zachęca ją
do wzięcia udziału w nowo rozpoczynającym się programie, nauki rysunku.
Pitseolak sprzedała swoje ubrania, pochodzące jeszcze z lepszych czasów,
kupiła ołówki i zaczęła pilnie się uczyć rysunku, który
niebawem stał się jej profesją. Nie spodziewała się, że tak jej się
to spodoba. Pracowała dniami i nocami, a wkrótce dzięki swojej niezwykłej
wrażliwości, doskonałej znajomości ducha Inuitów, a także ich wierzeń
stała się uznaną i cenioną artystką. O jej prace zaczęły się
ubiegać znane kanadyjskie galerie. Wkrótce jej sława przekroczyła
granice kraju. Jej pracowitość nie miała sobie równych.
"Żona Szamana" |
W ciągu 20 lat wykonała
ok. 7 tys. rysunków.
233 prace zostały włączone do różnych kolekcji w galeriach
kanadyjskich i amerykańskich. Wiele prac jest w rękach prywatnych
kolekcjonerów.
"Eskimosi na łodzi"
|
Dzieci Pitseolak odziedziczyły
również talent po matce: synowie: Kiugaaq, Komwartok, Ottochie i Qaqaq
rzeźbią w kamieniu, natomiast córka, Napachie Pootoogook poszła w ślady
matki i też rysuje.
W 1971 r. Pitseolak Ashoona
leci do Ottawy, gdzie Hon. Jean Chretien prezentuje i oficjalnie
przekazuje dla Biblioteki Narodowej książkę o jej życiu "Pitseolak:
pictures out of my life", wydaną w dwóch językach: angielskim
i eskimoskim. Tego samego roku powstają dwa filmy o jej życiu i twórczości:
"The Way We Live Today" i "Spirits and
Monsters". W Montrealu Pitseolak bierze udział w otwarciu
wystawy swoich prac.
W 1974 r.
eskimoska artystka zostaje przyjęta w poczet członków Royal
Canadian Akademy of Arts, a w 1977 otrzymuje Order of Canada w
uznaniu jej wkłady w kanadyjską kulturę.
Kiedy Pitseolak umiera w 1983 r. nie tylko Eskimosi opłakiwali jej
śmierć.
W 10 lat potem, z okazji Międzynarodowego Dnia Kobiet Poczta
Kanadyjska wydaje piękny, pamiątkowy znaczek z jej podobizną.
Pierwsze prace Pitseolak mają
charakter narracji. Opowiadają o stylu życia i zwyczajach Inuitów.
Wykonane są głównie ołówkiem.
J |
Późniejsze prace są
bardziej dojrzałe. Nie tylko w temacie ale i w formie. Wiele z nich
to własne wyobrażenia artystki, jej stylizacja i duchowa głębia.
Najczęściej też są kolorowe.
Chyba najbardziej
uznanym dziełem jest jej "Festive
bird"(z lewej)
z 1970 r.
Pitseolak powiedziała
o sobie: "Kiedy umarł mój mąż, poczułam się bardzo
samotna i niepotrzebna. Rysowanie dawało mi poczucie szczęścia.
I zamierzam to robić do czasu, aż mi ludzie powiedzą, bym przestała.
Jeśli mi nikt tego nie powie, będę rysowała dopóki mogę.
Gdybym mogła, rysowałabym nawet po śmierci..." |
Opracowała: Emilia
Turkiewicz
Na podstawie książki "100 Canadian Heroines famous and forgotten
faces" by Merna Forster
oraz korzystając z wielu stron internetowych.

|