Urządzenie części bylinowej działki czy ogródka w formie skalniaka zyskuje ostatnio coraz więcej zwolenników. Pozwala ona wyeksponować piękno roślin pochodzących z terenów górzystych oraz zapewnić im optymalne warunki rozwoju. Stworzenie interesującego alpinarium nie jest jednak proste, wymaga bowiem wnikliwej obserwacji i naśladownictwa natury. Jeśli w ogrodzie znajdują się wzniesienia i zagłębienia, tworzenie ogrodu skalnego jest łatwiejsze. Natomiast na terenie płaskim musimy wykonać nasypy ziemne, aby uzyskać "górę" i "dolinę".
Urządzenie ogródka skalnego jest przedsięwzięciem pracochłonnym, trudnym, a także ryzykownym, gdyż nie zawsze uzyskuje się pożądany efekt.

Amatorzy ogrodów skalnych powinni przestrzegać następujących zasad:

1. Na naturalnym zboczu pracę zaczynać należy od dołu ku górze, układając kamienie tak, aby woda deszczowa ich nie wypłukała. Powinny one być na 2/3 zagłębione w ziemi. Między kamieniami pozostawia się wolne przestrzenie o nieregularnych kształtach, gdzie sadzi się potem rośliny.

2. Jeśli teren jest płaski, pracę należy rozpocząć od usypania wzniesienia. Często skalniaki budowane są w połączeniu z basenem lub oczkiem wodnym. Używając ziemię wykopaną pod taki akwen jako bazę pod ogród skalny jest łatwiejsze niż pozbywanie się jej. Podbudowa jego powinna być wykonana z mocnego lecz przepuszczalnego materiału np. gruz betonowy, kawałki cegieł, żużel. Na tej podstawie dopiero wznieść należy górkę.

3. Zasadniczym elementem ogrodu skalnego, oprócz roślin, są kamienie. Powinny one być jednego rodzaju - najlepiej wapienie lub piaskowce, i to nie świeżo wydobyte, ale stare, pokryte mchami i porostami. Często popełnianym błędem jest używanie gładkich, otoczonych kamieni rzecznych.

4. Wybierając lub budując zbocze należy pamiętać, że najkorzystniejsza jest wystawa wschodnia lub południowo-wschodnia, gdyż obie pozwalają na sadzenie roślin o różnych wymaganiach. Na stokach południowych i południowo-zachodnich sadzi się rośliny wytrzymałe na suszę i ostre słońce, na północnych zaś - cieniolubne. Jeśli ukształtowanie ogrodu skalnego jest zróżnicowane, możliwości wyboru roślin są ogromne.

5. Rośliny skalne nie mają zbyt dużych wymagań glebowych, rosną zupełnie dobrze w przeciętnej, dość przepuszczalnej glebie. Można jedynie do zbyt gliniastego i zbitego podłoża dodać nieco próchnicy lub piasku. Należy tu jeszcze zaznaczyć, że niektóre rośliny skalne do dobrego rozwoju wymagają gleby o odczynie pH zasadowym (aster gawędka), wapiennej, a inne o odczynie kwaśnym (wrzos, azalia).Nie należy więc sadzić ich obok siebie, gdyż każdej z tych grup musimy zapewnić odpowiednią kwasowość podłoża.

Jak już wspomniałam, budowę skalniaka rozpoczynamy od wykonania podstawy, z warstwy na którą składa się żwir, gruz i piasek. Na takim podłożu układamy kamienie. Ułożyć, a raczej wkomponować je należy w sposób jak naturalniejszy i bezpieczny, czyli najcięższą i płaską stroną w dół, co nie pozwoli im się poruszać. Przestrzenie między kamieniami wypełniamy ziemią i jeśli rzeczywiście zależy nam na jak najlepszym wyniku naszej pracy, to radziłabym tę ziemię samemu przygotować. Wystarczy zmieszać równe objętoœci trzech składników :piasku, torfu (próchnica, peat moss) i ziemi z naszego ogródka. Czyli na każde wiadro piasku użyjemy 1 wiadro torfu i 1 wiadro ziemi (zamiast wiadra możemy użyć inne pojemniki np. taczkę).
Powierzchnię gotowego, obsadzonego roślinami skalniaka, przykrywamy około 2 cm warstwą z odprysków kamieni i żwirku, która poprawi przepuszczalność dla wody i zmniejszy parowanie wilgoci z mieszanki ziemi.

Termin roślina skalna jest często używany wymiennie z rośliną alpejską. Faktem jest, że większość z nich pochodzenie swe wywodzi od dziko tych rosnących wysoko w górach. Rosną one kępami, nie wyższymi niż 15 cm. Ta tendencja zmniejsza szkodliwą działalność wiatrów i minimalizuje zapotrzebowanie na wodę. Bardziej szeroko ujmując - rośliną skalną, może być każda nisko rosnąca, która wytrzymałaby trudne warunki środowiskowe wysokich gór. Przyzwyczajone do ubogiej i gwałtownie wysychającej gleby, alpejskie i skalne rośliny przeżyją ekstremalne temperatury, ale zginą, jeśli dostarczać im będziemy zbyt dużo wody.
Miłośnicy ogrodów skalnych powinni nabywać materiał roślinny wyprodukowany przez zakłady ogrodnicze, specjalizujące się w uprawie roślin alpejskich z nasion lub sadzonek. Wiele górskich roślin źle aklimatyzuje się w ogródkach a ponadto niektóre znajdują się pod ochroną i wykopywanie ich w górach jest zabronione.
Wyszukując rośliny do ogrodu skalnego powinno się wcześniej zdecydować o kolorach i potem w sklepie nabywać je według już wybranego schematu.
Im większe kamienie użyjemy do budowy skalniaka, tym wyższe rośliny możemy posadzić. Niższe roślinki powinny być posadzone przy mniejszych kamieniach. Ta reguła pozwoli na osiągnięcie idealnego balansu wizualnego i podniesie atrakcyjność ogrodu.
Zwykle obsadzamy skalniak nisko-rosnącymi roślinami wieloletnimi - bylinami, które co roku wiosną odżyją z korzeni, albo pozostają zimozielone, które ozdabiają skalniak podczas długich posezonowych miesięcy, zanim spadnie śnieg.
Oprócz bylin, które raz posadzone nie zmienią miejsca, co roku możemy upiększać skalniak roczniakami, dobranymi kolorystycznie i wzrostowo. Najchętniej używane są jednoroczne, płożące się rośliny, typu okrywowego jak np portulaka, czy alyssum (smagliczka).
Koniec lata jest najlepszą porą na wykonanie wszystkich prac ziemnych i nasadzeniowych związanych z ogrodem skalnym. Rośliny wieloletnie posadzone w tym czasie, zdążą jeszcze przed zimą dobrze się ukorzenić, żeby zakwitnąć pełnią barw następnej wiosny. Wkrótce potem, wczesna jesienią możemy dosadzić wiosenne bulwy i cebule, które dobrze znoszą środowisko skalniaka - takch jak krokusy, przebiśniegi, przylaszczki, zimowity, czy niskie odmiany tulipanów.

Jak już podkreślałam, bardzo trudno jest osiągnąć wygląd alpinarium zbliżonego do naturalnego. Jeśli ma trącić ono sztucznością lepiej zrezygnować z jego zakładania. Ale jeśli włożymy w pracę nad nim całe swoje serce, na pewno efekt będzie imponujący.

                                                                                                                                                             Halina Napora